Scenariusz lekcji przyrody w klasie VI.
SCENARIUSZ ZAJĘĆ NA TEMAT PTAKÓW
do zrealizowania na lekcji przyrody w klasie VI
lub na godzinach do dyspozycji wychowawcy w klasach IV-VII
Skąd pomysł na ten scenariusz?
Wokół nas zmienia się krajobraz, nikną pola uprawne i łąki, pojawiają się zarośla, zagajniki. Coraz częściej spotykamy w pobliżu naszych domów ptaki i słyszymy ich śpiew. Warto zachęcić dzieci do obserwacji życia ptaków, poznawania ich zwyczajów. Ponieważ ptaki od wieków towarzyszą człowiekowi powstało o nich wiele powiedzeń i przysłów i od tego proponuje zacząć zajęcia. Swój scenariusz oparłam na zasobach strony internetowej Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków skierowanej do dzieci i młodzieży – WWW.otopjunior.com.pl , na której obok informacji na temat ptaków, ich ochrony, sposobów obserwacji i pomagania ptakom znaleźć można wiele ciekawych gier, quizów, układanek, malowanek itp. Polecam tę stronę zarówno dzieciom w wieku szkolnym jak i przedszkolnym oraz ich rodzicom – myślę, że każdy może znaleźć na niej coś ciekawego, nawet jeśli nie jest zagorzałym wielbicielem ptaków.
Czas realizacji: 45 min.
GŁÓWNY CEL ZAJĘĆ
Zainteresowanie uczniów różnorodnością ptaków w Polsce i zachęcenie do ich obserwacji w najbliższej okolicy.
CELE OPERACYJNE
WIADOMOŚCI (PRZYRODA klasa 6)
Treści nauczania w podstawie programowej
Uczeń:
4.3 obserwuje i nazywa organizmy typowe dla lasu, łąki, pola uprawnego
4.4 opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności życiowych organizmów lądowych do środowiska życia, na przykładach obserwowanych organizmów
UMIEJĘTNOŚCI
- określa rodzaj pokarmu ptaka w zależności od budowy dzioba,
- potrafi dopasować dzioby do gatunku ptaków,
- współpracuje w grupie,
- korzysta z informacji na stronie internetowej,
- sprawnie wykonuje zadania z wykorzystaniem tablicy interaktywnej
METODY I FORMY PRACY – procedury osiągania celów
- rozmowa kierowana,
- praca w czterech zespołach 4 -5 osobowych,
- ćwiczenia praktyczne i gry dydaktyczne z wykorzystaniem tablicy interaktywnej.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
- karta pracy – Różnorodność dziobów ( z załączeniu)
- fotografie pliszki, sowy, jaskółki, szczygła, karteczki z nazwami tych ptaków do losowania (podział na grupy) oraz kartki z pytaniami dotyczące tych ptaków
- tablica interaktywna z dostępem do Internetu
UWAGI DO REALIZACJI LEKCJI
Stoliki przygotowane są do pracy w grupach. Dla każdej z czterech grup przygotowane jest zdjęcie jednego ptaka: szczygła, sowy, pliszki, jaskółki. Podczas wchodzenia do klasy uczniowie losują kartki z napisami nazw ptaków i w ten sposób trafiają do danego stolika i grupy.
PRZEBIEG LEKCJI
FAZA WPROWADZAJĄCA
- Nauczyciel zapoznaje uczniów z celem lekcji, formą pracy na lekcji oraz ze sposobem oceniania pracy w grupach – za każdą część pracy będą przydzielane punkty i po zsumowaniu punktów grupa otrzyma ocenę.
- Nauczyciel informuje uczniów, że poznają różnorodność ptaków i postarają się rozpoznać różne gatunki ptaków Polski korzystając ze strony internetowej Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków i Internetowego Atlasu Ptaków.
FAZA REALIZACYJNA
- Nauczyciel pyta uczniów czy znają jakieś powiedzenia, przysłowia związane z ptakami? (spontaniczne odpowiedzi uczniów).
- Nauczyciel rozdaje poszczególnym grupom kartki z pytaniami na temat ich ptaków:
- Skąd wziął się mit, że jaskółki spędzają zimę zagrzebane w mule na dnie jezior?
- Dlaczego sowa jest symbolem mądrości?
- Skąd wzięło się powiedzenie „wesoły jak szczygieł”?
- Skąd wzięło się powiedzenie „każda pliszka swój ogonek chwali”?
- Nauczyciel wyświetla na tablicy stronę WWW.otopjunior.org.pl . W zakładce Świat ptaków grupy odczytują informacje i redagują odpowiedź.
- Przedstawiciel grupy odczytuje pytanie i odpowiedź. Przydzielenie punktów za odpowiedź (1-2 pkt.)
- Nauczyciel zapoznaje uczniów z różnorodną zawartością strony, zachęca do skorzystania z gier, zagadek, informacji na temat obserwacji, ochrony ptaków, itd. Zwraca uwagę na to, że podczas zajęć wykorzystamy niewielką część zawartości zakładki Ptasie przystosowania dlatego warto samemu sięgnąć po inne informacje.
- Nauczyciel rozdaje karty pracy, które grupy wypełniają czytając informacje wyświetlane na tablicy interaktywnej. Podczas zapoznawania się z poszczególnymi grupami ptaków wyświetlane są ich fotografie – proponuję wykorzystać Internetowy Atlas Ptaków ze strony WWW.bird-watching.pl .
FAZA PODSUMOWUJĄCA
- Zebranie kart pracy przez nauczyciela do zliczenia punktów – po 1 pkt. za każde dwa prawidłowe wpisy.
- Gra dydaktyczna ze strony OTOP Junior – zakładka Gry – Rozpoznaj ptasie dzioby.
Każda grupa losuje numer zestawu ptaków i po kolei przystępuje do zadania. Uczniowie danej grupy wspólnie podejmują decyzje. Grupa, która popełni najmniej błędów otrzymuje 5 pkt. kolejna 3 pkt. następna 2 i ostatnia 1 pkt.
- Zliczenie pkt. i ustalenie ocen. Grupa, która chciałaby otrzymać wyższą ocenę niż wynikającą z punktacji może poćwiczyć w domu rozpoznawanie ptasich dziobów oraz dodatkowo wykonać Quiz Ptasia stołówka i zagrać na następnej lekcji przed kolegami popełniając jak najmniej błędów.
opracowała Iwona Kołodziejczyk
Załącznik – karta pracy
KARTA PRACY GRUPY ………………………………………..
PTAKI OWADOŻERNE
Muchołówka, jerzyk, dymówka, strzyżyk, pełzacz leśny to ptaki łowiące owady. Ich dziób jest ……………… i dość długi, w porównaniu z innymi wygląda delikatnie. Takim dziobem można chwytać owady jak ………………………………….. Dziób ………………….. jest dodatkowo lekko odgięty w dół i służy do wydłubywania larw spod kory. Jerzyk i dymówka, które chwytają owady w locie mają dziob krótszy, ale za to ………………. Szeroko otwartą „paszczą” zgarniają owady z powietrza. Dodatkowym „wyposażeniem” dzioba ptaka owadożernego mogą być ……………………………………, jak na przykład u lelka.
ZIARNOJADY
Ziarnojady to ptaki zjadające ……………………... Ziarnojadami między innymi są: gil, grubodziób, dzwoniec, zięba .
Dziób ziarnojadów jest krótki, …………………….. i …………………….. Można nim miażdżyć nasiona nawet o twardej łupinie. Ptaki zjadają nasiona o różnej wielkości i kształcie, dlatego ich dzioby także różnią się od siebie. Najpotężniejszym dziobem wśród ziarnojadów może pochwalić się ………………………. – potrafi nim rozłupać nawet pestkę wiśni. Zupełnie inaczej wygląda natomiast dziób krzyżodzioba – jego oba końce są …………………………….. i „skrzyżowane”. Taki dziób nadaje się do wyłuskania nasion z szyszek świerka i innych drzew iglastych. Krzyżodziób jest w tym prawdziwym specjalistą!
DRAPIEŻNIKI
Ptaki drapieżne , np. myszołów, jastrząb, pustułka, ………………………. odżywiają się mięsem, które muszą upolować. Delikatny dziób ptaków owadożernych czy ziarnojadów niewiele by tu zdziałał. Toteż myszołów wyposażony jest w dziób ……………, ale bardzo mocny, ………………….. i ……………….. Z jego pomocą myszołów może upolować mysz, drobne ptaki i ………………. Ostre szpony, którymi może przytrzymać zdobycz, żeby podzielić ją dziobem na mniejsze kawałki, są tu dużą pomocą.
INNE MOŻLIWOŚCI
Jest ich wiele. Mocno urozmaicone jest menu ptaków wodnych. Należy do nich zarówno kaczka krzyżówka , zjadająca części roślin wodnych i drobne ślimaki, perkoz dwuczuby łowiący ryby, ale także ptaki wybierające drobne żyjątka z dennego mułu, np. kszyk i kulik wielki . I tu każdy dziób jest inny. Krzyżówka płaskim, …………………… dziobem zbiera pokarm z wody i skubie nim rośliny. Perkoz ma dziób ……………… i ………………….., którym świetnie daje sobie radę z drobnymi rybami. Ciekawym rozwiązaniem jest dziób kszyka i kulika – długi i ………………………, z ………………… zakończeniem wrażliwym na ……………, sięga z mulistego dna i luźnej wilgotnej ziemi po smakowite kąski – owady i inne drobne bezkręgowce.
Wykorzystałam informacje zawarte na stronie : WWW.otopjunior.org.pl